1.-islama
VII. mendean sortu zen erlijioa da.Islam terminoak "Jainkoaren borondatasun menpe"esan nahi du.Hasiera erlijio hutsa zen baina gero politika,artea,kultura,hizkuntzak etab sortu ziren.
1.1.-Ezaugarriak
Erlijio hau Mahomak sortu zuen 613. urtean,jainko bakarra zegola aldarrikatzen hasi zen.Ihes egin zuenean medinaran,bertan henengo elkarte Islamiarra sortu zuen,Mahomaren jarratzaileak santutegia suntsitu zituen eta toki hori geroztik musulmanen hiri sakratua da
a)Egutegi Islamiarra
Islamaren egutegia bat dator Mahomak Mekatik medinara ihes egin zuen urtearekin.12 hilabete ditu,335 eguneko 11 bisurte daude.Formula hau aplikatu behar da jakiteko.
-622
Urte Islamiarra=Urte gregorriara+--------------------
32
-622
Urte Islamiarra=Urte gregorriara+--------------------
32
2.-Islamaren hedapena
2.1.-Hedapenaren arrazoiak
·Tribu arabiarren indar militarra.
.Inguruko lurraldeen ahultasun,elkarren arteko borroken ondorioz.
.Musulmanek menperatutako lurraldeetako biztanleekin zuten jokaera tolerantea, beste herri batzuen gurtzak eta legeak onartuz
.Erlijio islamiarren apaltasuna.
.Bizantziar imperioko nekazarien egonezina, zerga handiak ordaindu behar baitzituzten.
mapak
.Inguruko lurraldeen ahultasun,elkarren arteko borroken ondorioz.
.Musulmanek menperatutako lurraldeetako biztanleekin zuten jokaera tolerantea, beste herri batzuen gurtzak eta legeak onartuz
.Erlijio islamiarren apaltasuna.
.Bizantziar imperioko nekazarien egonezina, zerga handiak ordaindu behar baitzituzten.
mapak
3.-Erlijioa
3.1.-Ezaugarriak
Korona islamaren liburu santua da.Bertan agindu santuak daude.Musulmanen betebeharrak ere.
Agindu erlijioso nagusiak bost dira:
.Ala jainko ahal guztidun bakarra dela sinistea
.Egunean 5 otoitz egin Mekara begira,alfambra gainean
6.-Arte Musulmana
6.1.-Tradizioa
Arte Islamiarrak bere tradizioa artistikoa batzuetako elementuak hartu zituen, bere estilo berezia lortu arte.
6.2.-Arkitektura
Arkitekturari dagokionez, kupula bizantziarra eta arte bisigodoari dagokion ferra-arkua hartu zituen eta,euren tradizioan ohiko zen bezala, ez zituzten irudiak egiten. Materiala adreilua, zura eta igeltsua.Adibidea irakeko meskita
6.3.-Apaingarriak
Oso aberatsak dira:motibo begetalak,erritmikoki errepikatzen diren motibo geometrikoak, koraneko bertsikulua dituzten inskripzioak, irudi geometrikoak osatuz gurutzatzen diren zintak…
Irudirik gabe apaintzeko beste batzuk: Azulejoan,adreiluan eta teilatutako zura.Adibidez meskita,jauregiak, harresiak,lorategiak etab.
6.4.-Eraikin erlijiosoa
a) Alhambra
XIII. eta XIV. Mendetan eraiki zen.Izena(“gotorleku gorria”) eraikitzeko erabili zen lurraren kolore gorrixkan oinarritzen zen.Material garestirik ez zuten erabili eraikitzeko.
b)Generalifea
Granadako errege-erreginen udako egoitza.Dekorazio tradizionalez egina dago.Argia eta ura maitasunez tratatzen zuten.
c) Taj Mahal
Marmol zuriz egindako mausoleoa da eta harri bitxien inkrustrazioak ditu.XVII. mendean eraiki zen.
6.5.-Pintura
Pintura Islamiarrak pintatzeko astoa baztertu zuen eta liburuetako marrazkiak baino ez zituen egin.
6.6.-Zeramika
Zeramika arte Islamiarren arte-adierazpen nabarmenetakoa da.
7.-Beste batzuk
a)Kultura
Islamak kultura berezia eta originala sortu zuen konkistatutako beste herri batzuen elementuekin.
Zibilizazio islamiarren ekarpenik handiena beste zibilizazio batzuen kultur oinordetza gordetzea,garatzea eta edatzea izan zen.Eskuizkribuak bilatzen zituzten eta kopiatzaileak, asko eta asko ziren,kopiatu egiten zituzten,gero idatzi horiek hedatzeko.Lan filosofiko eta zientifiko ugari itzuli zituzten arabierara eta horri esker ziren mendebaldeko gizartera.
b)Zientziak
Islamaren lurraldetan tradizio zientifiko handia zegoen.Gobernu islamiarrek astronomien,matematikaren eta,oro har, zientzialarienlana babestu eta sustatu zuten .Kairon, Bagdaden edo Kordoban unibertsitateak,liburutegiak,behategiak,laborategi adituak eta jakintsuak joaten ziren bertara.Bestalde,nabigazioak ere garapen handia izan zuen, astrolabioa asko hobetu zen eta kartografia ere asko garatu zen eta, horri esker,mundu ezagunenak esploratzen hasi ziren.Matematikaren esparruan aldaketa nabarmenak zifra hinduen eta zeroaren erabilera izan ziren,eta horrek kalkulu matematikoan iraultza ekarri zuen.Algebra,geometria eta trigonometria ere garatu zituzten.
c)Medikuntza
Garai hartan sendagaiak eta antiseptikoak erabiltzen hasi ziren.Opioaren deribatuak erablitzen zuten anestesia egiteko.Gizakiaren anatomia tratatu zituzten eta baztangari buruz arkikuntza asko egin zituzten.
d)Literatura
Garapen handia izan zuen batezere poesian.Bestalde ipuinak,alegiak eta bidaien narrazioak ugari zeuden.Ipuin herrikoiak ziren eta ahoz trasmititzen ziren.
11.-Bibliografia
Informazioa Gizarteko liburutik eta Internetik atera dugu.
Banatutako lana taldean:
·Ander:4,7(a,c)puntuak egin du.
·Eneko:2;7(b,d)puntuak egin du
·Iker:1,3,5,6 puntuak egin du.
Agindu erlijioso nagusiak bost dira:
.Ala jainko ahal guztidun bakarra dela sinistea
.Egunean 5 otoitz egin Mekara begira,alfambra gainean
6.-Arte Musulmana
6.1.-Tradizioa
Arte Islamiarrak bere tradizioa artistikoa batzuetako elementuak hartu zituen, bere estilo berezia lortu arte.
6.2.-Arkitektura
Arkitekturari dagokionez, kupula bizantziarra eta arte bisigodoari dagokion ferra-arkua hartu zituen eta,euren tradizioan ohiko zen bezala, ez zituzten irudiak egiten. Materiala adreilua, zura eta igeltsua.Adibidea irakeko meskita
6.3.-Apaingarriak
Oso aberatsak dira:motibo begetalak,erritmikoki errepikatzen diren motibo geometrikoak, koraneko bertsikulua dituzten inskripzioak, irudi geometrikoak osatuz gurutzatzen diren zintak…
Irudirik gabe apaintzeko beste batzuk: Azulejoan,adreiluan eta teilatutako zura.Adibidez meskita,jauregiak, harresiak,lorategiak etab.
6.4.-Eraikin erlijiosoa
a) Alhambra
XIII. eta XIV. Mendetan eraiki zen.Izena(“gotorleku gorria”) eraikitzeko erabili zen lurraren kolore gorrixkan oinarritzen zen.Material garestirik ez zuten erabili eraikitzeko.
b)Generalifea
Granadako errege-erreginen udako egoitza.Dekorazio tradizionalez egina dago.Argia eta ura maitasunez tratatzen zuten.
c) Taj Mahal
Marmol zuriz egindako mausoleoa da eta harri bitxien inkrustrazioak ditu.XVII. mendean eraiki zen.
6.5.-Pintura
Pintura Islamiarrak pintatzeko astoa baztertu zuen eta liburuetako marrazkiak baino ez zituen egin.
6.6.-Zeramika
Zeramika arte Islamiarren arte-adierazpen nabarmenetakoa da.
7.-Beste batzuk
a)Kultura
Islamak kultura berezia eta originala sortu zuen konkistatutako beste herri batzuen elementuekin.
Zibilizazio islamiarren ekarpenik handiena beste zibilizazio batzuen kultur oinordetza gordetzea,garatzea eta edatzea izan zen.Eskuizkribuak bilatzen zituzten eta kopiatzaileak, asko eta asko ziren,kopiatu egiten zituzten,gero idatzi horiek hedatzeko.Lan filosofiko eta zientifiko ugari itzuli zituzten arabierara eta horri esker ziren mendebaldeko gizartera.
b)Zientziak
Islamaren lurraldetan tradizio zientifiko handia zegoen.Gobernu islamiarrek astronomien,matematikaren eta,oro har, zientzialarienlana babestu eta sustatu zuten .Kairon, Bagdaden edo Kordoban unibertsitateak,liburutegiak,behategiak,laborategi adituak eta jakintsuak joaten ziren bertara.Bestalde,nabigazioak ere garapen handia izan zuen, astrolabioa asko hobetu zen eta kartografia ere asko garatu zen eta, horri esker,mundu ezagunenak esploratzen hasi ziren.Matematikaren esparruan aldaketa nabarmenak zifra hinduen eta zeroaren erabilera izan ziren,eta horrek kalkulu matematikoan iraultza ekarri zuen.Algebra,geometria eta trigonometria ere garatu zituzten.
c)Medikuntza
Garai hartan sendagaiak eta antiseptikoak erabiltzen hasi ziren.Opioaren deribatuak erablitzen zuten anestesia egiteko.Gizakiaren anatomia tratatu zituzten eta baztangari buruz arkikuntza asko egin zituzten.
d)Literatura
Garapen handia izan zuen batezere poesian.Bestalde ipuinak,alegiak eta bidaien narrazioak ugari zeuden.Ipuin herrikoiak ziren eta ahoz trasmititzen ziren.
11.-Bibliografia
Informazioa Gizarteko liburutik eta Internetik atera dugu.
Banatutako lana taldean:
·Ander:4,7(a,c)puntuak egin du.
·Eneko:2;7(b,d)puntuak egin du
·Iker:1,3,5,6 puntuak egin du.